تصميم گيري
عمل تصميم گيري در اداره امور سازمانها به قدري مهم است كه برخي نويسندگان ، سازمان را " شبكه تصميم " و مديريت را عمل "تصميم گيري " تعريف كرده اند، زيرا در دنياي امروز اداره امور سازماني نمي تواند صرفاً بر نبوغ و قضاوت شخصي افراد متكي باشد، بلكه تصميمات بايستي حتي الامكان بر پايه بررسيهاي علمي ، آمار و اطلاعات دقيق و به موقع و بر طبق اصول و روشهاي خاصي صورت پذيرد. امروزه پيچيدگي سازمانها، هزينه هاي بالاي عمليات و وسعت تشكيلات سازماني ، لزوم شيوه هاي تصميم گيري مناسب و اخذ تصميمات مستدل را براي مديران روشن مي سازد. آنچه مديران بيش از هر چيز به آن نيازمندند، ابزاري راحت ، مطمئن و علمي براي ياري آنان در انجام تصميمات است كه پيوسته يا گه گاه با آن مواجه مي شوند. تكنيك هاي كمي و ابزارهاي رياضي در اين راستا كارساز و ثمر بخش است . از جمله مديراني كه همواره در معرض اخذ تصميمات گوناگون در راستاي وظايف شان قرار دارند، مديران مالي و عملياتي هستند. مهمترين و شناخته شده ترين ابزاري كه مي تواند اين گونه مديران را در انجام تصميمات بهينه ياري كند، تكنيك هاي "پژوهش عملياتي " و "مديريت مالي " است . اگر اثرات ناشي از تصميم گيريهاي مديران را بتوان به صورت كمي محاسبه كرد، بدون ترديد اهميت استفاده و كاربرد اين ابزار علمي بهتر و بيشتر مشخص خواهد شد.
تصميم گيري
مقدمه:
اگر فعاليت هاي مختلف مدريت رادر نظر آوريم؛به وضوح ديده مي شود كه تصميم گيري جوهر تمامي فعاليت هاي مدريت است.
تصميم گيري از اجزاي جداي ناپذير مدريت به شمار مي آيد و درهر وظيفه به نحوي جلوه گر است.در تعيين خط مشي هاي سازمان ،درتدوين هدفها،طراحي سازمان ،انتخاب ،ارزيابي،و در تمامي افعال و اعمال مدريت ،تصميم گيري جزءاصلي و ركن اساسي است.مديرهمواره با مواردي مواجه است كه اخذ تصميم را از جانب او طلب كند،وكيفيت وچگونگي اين تصميم هاست كه ميزان تو فيق و تحقق هدف ها ي سازمان را معين مي كند.
از اين رو آشنايي با شيوه ها و روش هاي تصميم گيري از اين روشها ي تصميم گيري و آ گاهي از تكنيك هاي اخذ تصميم براي مديران واجد اهميت بسيار است و بابهره گيري از اين شيوه ها و ابزار هاست كه توانايي مديران در اخذ تصميم ها كارامد تر و موثر تر افزايش مي يابد.
تعريف تصميم گيري:
((تصميم گيري عبارت است از انتخاب يك راه از ميان راه هاي مختلف))
از تعريف فوق اين گونه برداشت مي شود كه ،كار اصلي تصميم گيرنده دريافت راه حل هاي ممكن ونتايج ناشي ازآنها وانتخاب اصلح از ميان انهاست ،و اگر وي بتواند اين انتخاب رابه نحوي درست ومطلوب انجام دهد تصميم هاي او موثر وسازنده خواهد بود.
به طور كلي فرايند تصميم گيري را مي توانيم شامل شش مرحله بدانيم:
مرحله اول ؛شامل تشخيص و تعيين مشكل ومسئله اي است كه در راه تحقق هدف مانع ايجاد كرده است.در اين مرحله بايد كوشش شود مشكل اصلي و و اقعي شناخته وبه درستي تعريف شود.
مرحله دوم؛يافتن راه حل هاي ممكن براي رفع مشكل مذكور است.احصاي راه حل ها با توجه به تجربه هاي علمي و عملي مدير واطلاعات وآمار در دسترس او انجام مي گيرد.هرچه راه حل هاي بيش تري براي حل مشكل پيدا وتعيين شوند ،انتخاب بهتري در تصميم گيري صورت خواهد گرفت.
مرحله سوم؛انتخاب معيار براي سنجش و ارزيابي راه حل هاي ممكن است.براي انكه راه حل ها نسبت به هم مورد سنجش واقع شوند ،لازم است آن ها را به وسيله معيار ي مورد برسي قرار دهيم.
مرحله چهارم؛تعيين نتايج حاصل ازهر يك از راه حل هاي ممكن است. به عنوان مثال در اين مرحله ،هزينه هاي حاصل كه از به كارگيري هريك از راه
حل ها محاسبه مي شوند واساس ارزيابي بعدي قرار مي گيرند.بر اساس معيارهاي انتخاب شده نتايج مثبت و منفي هر يك از راه حل ها در اين مرحله مشخص ميشوند.
مرحله پنجم؛ارزيابي راه حل ها از طريق بررسي نتايج حاصل از آن هاست.هر راه حل ،با توجه به نتايجي كه از آن نصيب سازمان خواهد شد ،با ساير راه حل ها مقايسه مي شود و اولويت راه حل ها تعيين مي شوند .گاهي اوقات ارزيابي راه حل ها و تعيين اولويت انها مشكل مي شود ،زيرا بر اساس يك معيار راه حلي در اولويت قرار مي گيرد در حالي كه ازجهت معياري ديگر آن اولويت را نخواهد داشت .در چنين حالتي مدير بايد بكوشد معياري تلفيقي به وجود آورد و ارزيابي را بر اساس آن انجام دهد .
مرحله ششم؛مرحله نهايي در فرايند تصميم گيري انتخاب يك راه از ميان راه هاي مختلف و ارائه بيانيه تصميم است. اين مرحله در انتهاي مرحله ارزيابي و تعيين اولويت ها،خود به خود تحقق مي يابد و راه حلي كه بهترين نتيجه راحاصل ساخته وبالا ترين درجه اولويت را دريافت داشته،راه حل انتخابي است.
ولي در اين جا بيان راه حل مذكور به صورت تصميم متخذه از جانب مدير است كه مي تواند گامي مستقل در فرايند تصميم گيري به شمار آيد.
مراحل مختلف فرايند تصميم گيري
استفاده از مدل در تصميم گيري
مد ل عبارت از الگويي بر گرفته از واقعيت است و روابط بين متغيرها را نشان مي دهد ،ومي توانيم از آن براي پيش بيني در تصميم گيري استفاده كنيم.
تصميم گيرنده مي تواند مدلي از سيستم مورد نظر خود را ايجاد كند وسپس به كمك آن نتايجي مختلف را ،كه از تصميم هاي گوناگون حاصل مي شوند ،مورد تجزيه وتحليل قرار دهد . با به كار گيري مدل،بدون آن كه خطرات تصميم گيري در دنياي واقعي را داشته باشيم ،مي توانيم مطلوب ترين تصميم را اتخاذ كنيم.
به وسيله يك مدل ، آثار تغيرات مختلف مي تواند به سرعت و با دقت مورد سنجش قرار گيرند ، و تصميم گيرنده بدون مخاطره و ريسك از آن نتايج مطلع شود.
مشكل اصلي در مدل سازي ،اين است كه گاهي مدل گوياي واقعيات نيست و سيستم گمراه كننده خواهد بود.